GLUTENSİZ DİYET: DOST MU? DÜŞMAN MI?

Son zamanlarda ‘’glutensiz beslenme’’ oldukça sık duyduğumuz ve popüleritesi günden güne artan bir beslenme biçimi haline geldi. İnsanların bir kısmı glutensiz beslenmenin onları daha sağlıklı, fit ve rahat hissettirdiklerine inanmaya başladılar. Marketlerde ve restaurantlarda buna bağlı olarak glütensiz besinler ve menü seçenekleri de oldukça fazlalaştı.

Gluten Nedir?

Gluten; duyduğumuzda bize her ne kadar farklı görünse de, aslında bitkisel besinlerin içerisinde bulunan bir proteindir. Bitkisel besinlerde bulunan proteinler çözünürlüklerine göre ikiye ayrılırlar: ‘’glutelin’’ ve‘’prolamin’’. Eşit miktarda glutelin ve prolamin, su ile birleştiğinde glüten kompleksini meydana getirir. Gluten kompleksi ekmek yapımında ekmeğin kabarmasını sağlayan elastik yapıdır. Buğday, arpa, çavdar ve yulafta glutelin ve prolamin eşit miktarda bulunduğundan dolayı gluten kompleksi oluşacak ve bunların ürünlerinde de dolayısıyla gluten bulunmuş olacaktır. Mısır ve pirinçte ise bu iki protein eşit miktarda bulunmadığından gluten kompleksi oluşmaz ve glütensiz beslenenler için tüketilmemesi gereken besin olmaktan çıkarlar.

Glutensiz Beslenmek Herkes için Uygun mu?

Glutensiz beslenmek aslında yeni çıkan popüler bir diyet olmaktan ziyade geçmişten beri birtakım hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Bazı insanların bağırsaklarında, genetik yatkınlıkla birlikte tahılların içerisinde bulunan gluten kompleksine karşı ömür boyu sürecek bir emilim bozukluğu bulunuyor. Bu hastalığa ise çölyak deniliyor. Çölyaklı bireyler yaşam biçimi şeklinde glütensiz beslenerek hayatlarını devam ettiriyorlar.

Bağırsaklarında emilim bozukluğu bulunmayan sağlıklı insanların ise glütensiz beslenmek için herhangi bir nedenleri bulunmadığı halde kendilerini daha rahat, fit ve sağlıklı hisettirmesi için glütensiz beslenmeyi tercih ediyorlar.

Peki Glutensiz Beslenme Hakkında Çalışmalar Ne Diyor?

Glutensiz Diyet Bağırsak Mikrobiyotasını ve Bağışıklığı Etkiliyor

10 sağlıklı birey üzerinde 1 ay boyunca glutensiz diyet uygulanarak bağırsak bileşiminin incelendiği bir çalışmada; Glutensiz diyetin sağlıklı bakteri popülasyonunu azalttığı (117g’dan 63 g) ve zararlı bakteri popülasyonunu arttırdığı gözlemlenmiş. Bunun sebebinin ise bağırsak mikrobiyatasının ana enerji kaynaklarından biri olan -yani bakterilerimizin besini olan- polisakkaritlerin tüketiminin, glütensiz diyet ile azalmasına bağlı olduğu düşünülmektedir. Aynı çalışmada bağırsak bakteri miktarının azalmasıyla birlikte vücutta üretilen bağışıklık yanıtının azaldığı da görülmüştür. Aynı zamanda glütensiz diyet kompleks karbonhidrat ve diyet lifi tüketimini azaltarak bağırsakların düzgün çalışmasını ve midede ki doygunluk hissinin oluşmasını da etkileyecektir.

Günümüzde, bağırsak mikrobiyatasının; kişinin bağışıklığı, kronik hastalıkları ve hatta ruh hali üzerinde bile etkili olduğunu gösteren iyi çalışmalar mevcuttur. Bu denli önemli olan mikrobiyatamızı , diyet ile doğrudan etkilediğimizi düşünürsek, sağlıklı insanlarda glütensiz beslenme kafamızda bir soru işareti bırakacaktır.

Bu soru işaretini gidermek için yapılan çalışmalar yetersizdir. Bu doğrultuda sağlıklı insanlarda glütensiz diyet uygulaması yerine 5 besin grubundan (Tahıl grubu, et grubu, süt grubu, sebze ve meyve grubu, yağ grubu) zengin, rengarenk ve çeşitli beslenme kişiyi olduğundan çok daha iyi, sağlıklı ve zinde hissettirecektir.

Eğer sizde gluten tükettikten sonra ; şişkinlik, hazımsızlık, baş ağrısı ve gaz şikayeti gibi sağlık problemleri yaşıyorum diyorsanız, bir uzmana görünmenizde fayda var.

De Palma, Giada, et al. "Effects of a gluten-free diet on gut microbiota and immune function in healthy adult human subjects." British journal of nutrition 102.8 (2009): 1154-1160.